Teoryang Pampanitikan

“Ganting Galaw sa mga Teoryang Pampanitikan”

Teoryang Queer

Girl,Boy,bakla,Tomboy

ni Noel Lapuz

Natutunan:

      Bilang isang mamamayan dapat nating respituhin ang bawat isa. Huwag nating hayaan ang ating mga sarili na manghusga ng ibang tao sa ating lipunan. Isipin nating mabuti na ang bawat isa sa atin ay karapat dapat na respituhin. Ang teoryang ito ay tumutukoy sa pagkapantay-pantay ng karapatan at labanan ang diskriminasyon sa mga LGBT o yung mga nabibilang sa ikatlong kasarian tulad ng bakla at tomboy. Sana’y huwag natin silang laitin o maliitin, kahit na ganyan ang kasarian nila ay karapat dapat parin silang respituin. Dapat pantay ang pagtingin natin sa isa’t-isa dahil wala tayong karapatang humusga sa buhay na pinili nila,panginoon lang ang tanging maykarapatan na humusga sa kanyang mga nilikha. Ang dapat nating pairalin ay ang pagmamahal natin sa ating kapwa at ang pantay na pagtingin sa lahat ng tao sa ating lipunan.

Reaksyon:

      Ang kwentong ito ay angkop sa teoryang queer, sapagkat ito ay tumutukoy sa pantay-pantay na karapatan ng bawat isa at upang labanan ang diskriminasyon sa mga LGBT. Masasabi ko ring angkop ito sapagkat nakalahad sa kwentong ito ang matinding diskriminasyon na natatanggap ng mga taong nabibilang sa ikatlong kasarian. Ano bang pakialam ng iba kung ganyang klaseng kasarian na mayroon sila? Hindi natin mapipigilan, dahil alam nilang doon sila sasaya. Ang tanging magagawa lang natin ay respituin sila at bigyan ng kalayaang maging masaya sila sa buhay na pinili nila. Dapat nating ipalaganap sa bawat isa na dapat tayong magkaisa at bukas palagi ang ating isipan sa lahat ng pagbabago na nangyayari sa ating lipunan. Napakaganda ang mensahe na hatid ng kwentong ito dahil nais nitong iparating sa lahat na hindi tama ang manghusga ng kapwa,hindi tama na ipagpatuloy ang diskriminasyon dahil marami tayong maaapakan at masasaktan tao nito.

Teoryang Naturalismo

Walang Panginoon

ni Deogracias Rosario

Natutunan:

       Ang natutunan ko sa kwentong ito ay ang pagpapahalaga sa dignidad ng ating pagkatao. Hindi maganda ang magtanim ng galit sa sarili at gumawa ng paghihiganti sa mga taong nang-aapi sayo.Kung may gusto man tayong gawin sa buhay dapat muna nating isiping mabuti kung ito ba ay tama o mali. Kailangan nating pagdesisyunan ng maayos ang mga bagay na nais gawin sa buhay. Huwag tayong gumawa ng desisyon na magdudulot ng kapakahamakan sa iba,dahil hindi natin alam kung ano ang magiging kapalit nitong parusa na nais ipataw ng diyos sa atin. Ang teoryang naturalism ay mayroon pananaw na nagsasabing ang buhay tila marumi, mabangis at walang awang kagubatan. Sa gitna ng mga unos na dumaan o dadaan pa lamang sa ating buhay, huwag tayong sumuko dahil lahat ng problema ay may kaaakibat na solusyon kung taimtim tayong mananalig sa panginoon. Huwag nating hayaang sirain ng mga mabangis na alon ang buhay natin. Maging positibo tayo sa ating mga sarili at dalhin ang pag-asa na siyang magbibigay ng lakas upang maging matapang at matatag sa paglutas ng mga problemang ating kakaharapin sa buhay.

Reaksyon:

       Hindi ko nagustuhan ang ginawang paghihiganti ni Marcos, alam naman talaga natin na si Don Teyong ay isang malupit na tao, ngunit wala parin tayong karapatang gumawa ng paghihiganti sa ating kapwa. Sana’y hinayaan nalang niya na ang diyos na misamo ang magpaparusa sa kanyang mga kamaliang nagawa sa buhay sa at kanyng kapwa.  Kahit pa ginamit niya ang kanyang kalabaw sa kanyang paghihiganti ay hindi parin tama ang kanyang ginawa. Kahit gaano pa kabangis o kalupit ng tadhana sa atin hindi nating masisisi ang diyos. Marahil nais niya lang talaga tayong subukan, nais niyang sukatin kung gaano kataas ang pasensya na mayroon tayo o kaya’y nais niyang sukatin kung hanggang daan ang pananalig mo sa kanya. Kadalasan kasi sa mga taong dumadaan sa matinding problema ay humihinto narin sa kanilang pananampalataya sa diyos, huwag nating sisihin ang panginoon dahil hindi niya nais na Makita niya tayong nahihirapan handa siyang tumulong sa atin ng walang hihingin na kapalit. Kung susuriin talaga natin ang kwento, ito ay nag-iiwan sa atin ng maraming aral na pwede nating mailapat sa totoong buhay. At ito rin ay nagpapamulat sa mga pang-aapi at pang-aabuso ng mga taong walang ibang magawa kundi ang mang-apak ng kapwa.

Teoryang Realismo

Si Intoy Syokoy ng Kalye Marino

ni Eros Atalia

Natutunan:

       Ang natutunan ko sa kwentong ito ay kailangan nating maging maalam sa buhay,magsikap tayo upang umahon sa kahirapan. Lahat tayo ay may kakayahang umahon sa hirap kung tayo ay magsisikap. Hindi tama na kumapit tayo sa patalim dahil magdudulot sa atin ito ng kapakahamakan sa sarili. Sadyang may mga pagkakataon talaga na hindi maiiwasan ang ganitong pamamaraan dulot ng matinding kahirapan. Subalit kung maaari iwasan natin ang ganitong klaseng pamamaraan dahil sa bandang huli tayo rin lang naman ang magsisisi. Lahat ng pangyayari sa kwentong ito ay totoong nagyayari sa ating lipunan. Ito ay napapabilang sa teoryang realismo dahil tumutukoy ito sa mga totoong pangyayari na nakikita ng may-akda sa ating lipunan.

Reaksyon:

    Ang  kwentong ay angkop sa kanilang naatasang teorya,pero masmaganda sana kung napili nila iyong pinakamatinding suliranin na nangyayari sa ating bansa ngayon. Maganda sana kung tungkol ito sa druga, na kung saan ito ang pinakamainit na isyu sa ating lipunan. Pero sa kabuuan angkop naman talaga ang kwento sa teoryang realismo, dahil mulat naman talaga tayo sa matinding kahirapan na nangyayari sa ating bansa. Sana naman mamulat narin ang mga buwayang opisyal dahil sila ang dahilan kung bakit maslalo tayong naghihirap ngayon. Ang mga opisyal ng gobyerno ay patuloy na nagpapakayaman sa pera ng taong bayan,at ang mga mamamayan ng Pilipinas ay maslalong naghihirap dahil sa mga makasariling kawani ng gobyerno na nanungkulan sa ating bansa. Ang masasabi ko lang na kahit pa gaano tayo kahirap sa buhay huwag nating gawin ang mga bagay na pwedeng magdala sa atin sa kapakahamakan dahil marami naming paraan kung paano natin labanan ang matinding kahirapan. Maganda ang kwentong ito dahil hatid nito’y magandang aral sa lahat ng mga mambabasa .

 

Teoryang Markismo

Sandaang Damit

ni Funny A.Garcia

Natutunan:

          Ang kwentong ito ay naghahatid sa atin ng magandang aral tungkol sa magagandang asal. Ang pagsisinungaling ay isang kasalanan,na hindi natin pwedeng payabungin sa ating mga sarili.  Dapat itatak natin sa ating isipan na hindi mabuti ang pagsisinungaling dahil wala nang taong magtitiwala sa atin kung ganito ang ugali na mayroon tayo. Ipakita natin sa lahat na kaya nating umangat sa buhay dala ang mga magagandang asal na minana natin sa ating mga magulang. Dahil kung malinis ang kalooban mo maraming taong tutulong sayo at handa ka pang damayan sa mga problema sa buhay.

Reaksyon:

      Masasabi kong hindi angkop ang kwentong ito sa teoryang markismo dahil kung susuriin talaga natin ang kwento wala namang nangyaring pag-angat sa buhay ng pangunahing tauhan sa kwento. Malayo sa pananaw ng teorya ang kwentong kanilang napili. Subalit sa kwentong ito, marami talaga tayong aral na mapupulot. Mga aral na magpapamulat sa atin kung ano ang tama o mali. At sana matigil na rin ang diskriminasyon o bullying, dahil isa ito sa mga dahilan kung bakit kailangang magpanggap o magsinungaling ang isang tao marahil hindi na niya nakayanan ang subrang panglalait ng mga tao sa kanyang paligid.

Teoryang Imahismo

Ang Relis sa Tiyan ni Tatay

ni Eugene Y. Vasco

Natutunan:

  Sa kwentong ito nakikita ko ang katangian ng aking ama sa ama ng bata. Hindi madali ang maghanapbuhay para tustusan ang pangangailangan ng pamilya,bilang isang anak kailangan nating suklian ang paghihirap ng ating mga magulang. Dapat nating mahalin sila dahil tanging ang pagmamahal ng isang anak ang siyang magpapalakas ng kanilang loob. Sa kwentong ito ang imahen na ginamit ng may-akda ay ang balat na makikita sa tiyan ng ama. Ito’y tumutukoy sa kadakilaang ginawa ng ama para lang maiahon sa hirap ang kanyang pamilya at sa dahil sa pagbibinta ng kanyang bato nailigtas niya rin ang buhay ng isang taong nangangailangan. Napapabilang ito sa teoryang imahismo dahil gumagamit ito ng imahen na higit na maghahayag damdamin,saloobin, ideya at iba pa na nais ipahayag ng may-akda na higit na maunawaan kaysa gumamit ng mga karaniwang salita.

Reaksyon:

 Masasabi kong angkop ang akda sa teoryang imahismo dahil gumagamit ito ng imahe sa kwento. At ang layunin ng teorya ay akma sa kwentong ito dahil gumagamit ito ng imahe at ang ginamit na imahe dito ay ang balat na nasa tiyan ng ama na sumasagisag sa kanyang kadakilaan at pagkamatiisin. Alam naman talaga natin na walang hindi kayang gawin ng isang ama para sa kapakanan ng pamilya. Kagaya nalang sa kwentong ito na ibinenta ang sariling bato ng ama upang maitawid sa hirap ang kanyang pamilya. Para sa akin ang mensahe ng kwento ay para sa mga anak na dapat mahalin at pahalagahan natin ang paghihirap na ibinuwis ng ating mga magulang at dapat natin silang igalang at sundin ang kanilang mga payo dahil para lang naman rin iyon sa ikakabuti natin.

Teoryang Bayograpikal

Mga Ala-ala ng Isang Mag-aaral sa Maynila

ni P. Jacinto

Natutunan:

  Sa akdang ito dito ko nalaman ang tungkol sa buhay ng ating pambansang bayani na si Gat. Jose Rizal. Hindi pala madali ang kanyang mga nararanasan noong siya ay nag-aaral sa maynila. Sa kabila ng mga problema nagawa parin niyang ipagpatuloy ang kanyang mga pangarap sa buhay. Isa siya sa nagging inspirasyon ko sa aking pag-aaral ngayon sa kolehiyo,dapat huwag magpadala sa mga problema, hindi dapat tayo matakot sa mga unos ng buhay dahil ito ang magpapalakas ng ating sarili para makamit natin ang tunay na tagumpay. Nalaman ko rin na ang akdang ito ay napapabilang sa teoryang bayograpikal dahil inilahad dito ang mga pangyayaring nangyari sa kanyang pag-aaral sa maynila.

Reaksyon:

Ang akdaing ito ay angkop sa teoryang bayograpikal na may layunin na kung may unang dapat mabatid ang isang mambabasa, ito ay ang buhay ng may-akda. Dito, mababasa at malalaman natin ang mga mahahalangang pangyayari sa buhay ng may-akda na nagsilbing gabay niya o nagmulat sa kanyang magsulat. Angkop ang akdaing ito dahil nailahad niya ang mahahalagang pangyayari sa buhay ni Gat. Jose Rizal. Nakakamangha talaga ang katalinuhan ng ating pambansang bayani ito iyong ginamit niyang sandata sa pakikibaka niya sa panahon ng pananakop ng mga dayuhan sa ating bansa, karapat-dapat lang siyang itanghal na pambansang bayani dahil sa mapayapa niyang pakikibaka noong panahon ng pananakop ng mga kastila sa ating bansa.

Teoryang Formalistiko

Sandaang Damit

ni Funny A.Garcia

Natutunan:

  Ang natutunan ko sa kwento ito dapat makontento tayo sa mga bagay na meron tayo. Huwag nating ikahiya ang katayuan natin sa buhay, kailangan ipagmalaki natin ito. Ang tunay na yaman ay ang pagkakaroon ng masaya at mapagmahal pamilya, sila ang tunay na yaman na hindi kayang tumbasan ng pera. Hindi mabuting gawin ang pagsisinungaling lalo-lalo na sa mga bata dahil maaari nilang madala ang katangiang ito sa kanilang paglaki. Sa mga magulang o kapatid dapat natin silang turuan ng magandang asal na pwede nilang dalhin sa kanilang paglaki. Nalaman ko rin na ang kwentong ito napapabilang sa teoryang formalistiko dahil direkta at malinaw ang paglalahad ng kwento na hindi na kailangan ng malalimang pagsusuri.

Reaksyong:

Masasabi kong angkop ito sa teoryang formalistiko dahil nakabatay talaga ito sa layunin ng teorya na dapat iparating ang buong kwento ng deretso at malinaw na paglalahad gamit ang kanyang tuwirang panitikan na hindi na kinakailangan ng malalimang pagsusuri. At ang masasabi ko sa kwentong ito ay kailangan talaga nating makuntento sa buhay, at sa mga taong mahilig manglait ng kapwa huwag niyo naman sanang maliitin ang isang taong alam niyo na naghihirap talaga sa buhay. Sana’y respituin natin sila at palakasin ang kanilang loob,nang sa ganun ay maging ganado silang gumawa ng hakbang sa kanilang pag-unlad sa buhay.

Teoryang Humanismo

Paalam sa Pagkabata

ni Nazareno D. Bas

 Natutunan:

Ang natutunan ko sa kwentong ito ay ang pagbibigay ng pagkakataon na patawarin ang mga taong nagkasala sa akin. Alam naman natin na hindi talaga madaling magpatawad pero kung iisipin natin ang pagpapatawad na ginawa ng diyos sa atin, isang amang pinatawad lahat ng kasalanan ng kanyang mga anak sa mundo. Sino ba ako? Para magtanim ng galit sa mga taong nagkasala sa akin kung napatawad tayo ng panginoon dapat turuan din natin ang ating mga sarili na patawarin sila dahil alam ko na lilipas at lilipas din ang lahat ng sakit na nararamdaman sa nakaraan. Ang kwenttong ito ay kabilang sa teoryang humanismo na ang layunin ay magbibigay halaga sa dignidad ng tao kabilang nito ang kanyang isip at damdamin. Ibig sabihin nito kailangan nating pahalagahaan an gating pagkatao gayun din ang ibang tao.

Reaksyon:

   Hindi ko nagustuhan ang ginawang pananakit ng ama sa bata. Alam naman natin ang katangian ng isang bata dahil dumaan din tayo nito. Hindi naman kailagang saktan ang bata at isa pa walang naming nagawng mali ang bata dito. Hindi niya sinasadyang makaslubong niya ang lalaking kamukhang-kamukha niya sa bahay pawid. Kung nagkamali man siya sapat naman siguro kung pagsasabihan lang siya na huwag na niyang uliting pumunta doon. Hindi rin kasalanan ng bata ang nangyari sa kanyang ina. At para sa mga magulang huwag niyong idamay ang inyong mga anak sa mga kasalanan nagawa niyo, kung gusto niyong maging maayos ang pakikitungo ng inyong mga anak dapat niyo rin silang mahalin at bigyan ng sapat na oras dahil iyon lang ang kailangan nila para maramdaman nila na mahalaga sila sa inyo. Angkop ito sa teoryang humanismo na ang layunin ay bigyan halaga ang dignidad ng tao kabilang na nito ang kanyang isip at damdamin.

Teoryang Feminismo

Nanay Masang sa Calabarzon

ni Sol F. Juvida

Natutunan:

 Natutunan ko kung paano ipaglaban ang aking karapatan bilang isang babae. Hindi lingid sa ating kaalaman na noong panahon maliit lang talaga ang tingin ng pamahalaan sa mga kababaihan. Hindi binigyan ng karapatan ang mg kababaihan na manungkulan sa pamahalaan. Sa kwentong ito ipinglalaban talaga nila ang kanilang karapatan, walang takot na hirap ni aling masang ang armadong lalaki dahil alam niyang nasa katwiran siya. Sa panahon natin ngayon pantay na ang pagtingin sa mga kalalakihan at kababaihan. Kung anong pwedeng gawin ng mga lalaki maaari narin itong gawin ng mga babae.

Reaksyon: 

        Ang kwento ay tungkol ito sa mga kababaihan na ipinaglalaban ang kanilang karapatan sa isang sakahan. Dapat lang nila itong ipaglaban dahil matagal na silang nagtatrabaho sa sakahan. Ito’y minana pa nila sa kanilang mga namayapang magulang. Hindi basta bastang mapapa-alis ng mga grupo ng kalalakihan ang mga tao sa sakahan dahil nga matagal na sila ditto. Si aling masang ang naglakas loob na mamuno sa kanilang plano upang hindi matuloy ang balak ng grupo ng kalalakihan. Ito’y angkop sa teoryang feminismo dahil ipinapakita sa kuwento ang kalakasan at kakayahan ng babae na mamuno at ipagtanggol ang kanyang karapatan sa lupaing sinasaka at kinalakihan

Teoryang Klasisismo

Ang Tondo Man May Langit Din

ni Andres Cristobal Cruz

 Natutunan:

Ang pag-ibig ay kusang nararamdaman ng isang taong umiibig. Ang tunay na pag-ibig ay walang basihan. Hindi basihan ang estado ng pamumuhay, mukha o ang pag-uugali ng isang tao para mahalin siya ng taong nagustuhan niya. Dapat marunong tayong maghintay sa tamang panahon dahil kusa itong dadating sa atin. Huwag nating madalin ang mga bagay dahil baka sa huli ikaw rin lang naman ang magsisisi. Sa kwentong ito may roon dalawang taong nag-iibigan na iba ang estado sa kanilang buhay ang ganitong klaseng sitwasyon ay napapabilang sa teoryang klasisismo na may layuning maglahad ng mga pangyayaring payak, ukol sa pagkakaiba ng estado sa buhay ng dalawang nag-iibigan.

Reaksyon:

Para sa akin hindi basihan ang estado ng buhay sa kanilang pag-iibigan. Kung mahal ka talaga ng kasintahan mo kaya kang ipaglaban nito kahit ano pa ang mangyari. Hindi ka basta-bastang susukuan ng taong minahal ka ng totoo.Walang mahirap o mayaman sa larangan ng pag-ibig, saludo ako kina Alma at Victor dahil ipinaglalaban talaga nila ang kanilang pagmamahal sa isa’t-isa.Angkop ito sa teoryang klasisismo na naglalayun ito sa dalawang nag-iibigan na magkaiba ang estado sa buhay.

Teoryang Ekspresyunismo

Caregiver

ni Chito S. Rono

Natutunan:

               Ang nakuha kong aral sa kwentong ito ay dapat magkaroon tayo ng pangarap sa buhay. Pangarap na kaya mong panindigan at tuparin sa paglipas ng mga panahon. Kailangan nating kumayud ng mabuti para sa pamilya natin. Kung isa ka sa mga taong may pangarap sa buhay tiyak na aasenso ka, subalit sa panahon masnangingibabaw ang katamaran ng mga tao. Isa sa mga halimbawa nito ay dapat ang ama ang kumakayod sa pamilya subalit isang kabaliktaran ang nangyayari ngayon, kadalasan ang babae o ina na ang kumakayod ng mabuti para sa pamilya habang ang ama ay nasa bahay na lamang. Sa kwento hindi madali ang mag-alaga ng matanda, dapat talaga na magkaroon ng mataas na pasensya para magampanan natin ng maayos an gating trabaho. Sa pelikulang Caregiver, mabubuksan ang nakapikit at nahihimbing na kaisipan na maling iyon lamang ang papel na ginagampanan ng isang tagapag-alaga. Tulad sa pelikula na nagsisilbing isang repleksyon na sumasalamin sa lahat ng uri ng tungkuling ginagampanan ng libo-libong OFW.

Reaksyon:

     Saludo ako kay Sarah dahil nagampanan niya ng maayos ang kanyang trabaho. Kung ako siguro sa sitwasyon niya hindi ko kayang tiisin ang ugali ng matanda, dahil naranasan ko na ring mag-alaga ng matanda. Di madali dahil nangangailangan talaga ito ng mataas na pasensya. Ang ugali kasi ng mga matanda ay napakasumpungin at madali itong magalit. Kung wala pa sanang pagmamahal si Sarah sa kanyang trabaho marahil huminto na siya sa pagiging caregiver, pero dahil nga mahal niya ang trabaho niya nagtiis siya hanggang sa dumating sa punto na nakuha niya ang loob ng matanda dahil sa kanyang pagiging mabuting tagapangalaga. Saludo ako kay Sarah dahil nagampanan niya ng mabuti ang pagiging caregiver sa ibang bansa, at medyo nalungkut ako dahil ipinagpalit niya ang kanyang propesyon bilang isang guro sa pagiging caregiver. Kung ipinagpatuloy siguro niya ang pagtuturo sa ating bansa marami na sana siyang natulungang mga bata. Masasabi kong angkop ito sa teoryang ekspreyunismo na ang layunin ay walang pagkabahala ng ipinahahayag ng manunulat ang kanyang kaisipan at nadarama.

Teoryang Romantisismo

Sayang na Sayang

ni Epifanio G.Matute

Natutunan:

     Ang nakuha kong aral sa kwento ay ang pag-iibigan ay matamis pa iyan sa simula. Dadating kasi sa punto na mayroon talagang bibitaw sa relasyon niyo, dapat sa ganitong pangyayari kailangan nating ihanda natin ang ating sarili at damdamin. Kung papasok ka talaga sa larangan ng pag-ibig dapat hand aka sa lahat na pwedeng mangyari,sa relasyon kasi maaari kang maging masaya at maging malungkot dahil sa subrang pagmamahal na ibigay mo sa isang tao na akala mo siya na talaga. Sa kwentong ito labis-labis na nasaktan ang lalaki dahil nabigo siya sa kanyang pag-ibig sa babae, pero dapat huwag nating ikulong ana ating puso at sarili sa iisang tao lamang, kailangan nating palayaan ang ating puso at sarili upang mawala lahat ang sakit na nararamdaman.

Reaksyon:

     Hindi naaman talaga natin maiiwasan ang masaktan lalo na kung papasok tayo sa isang relasyon na walang kasiguraduhan. Ang tanging masasabi ko lang na kahit gaano paman kasakit ang bakas ng iniwan ng pag-ibig sayo huwag kang mawalan ng pag-asa dahil dadating at dadating rin iyong tamang tao na mamahalin ka ng husto. Dapat matuto tayong maghintay,huwag nating madaliin ang mga bagay-bagay na iyan. Payo ko lang sa mga sawi sa pag-ibig diyan na kalimutan niyo na ang mga ala-ala ng inyong kahapon at ituon ang sarili sa paggawa ng makabuluhang bagay na makakatulong sa paghilom ng mga sugat na niwan ng kahapon. Maganda ang mensaheng iniwan ng kwentong ito lalo na sa mga taong sawi sa pagmamahal at angkop rin ito sa teoryang romantisismo na ang layunin ay pahalagahan ang damdamin ng isang tao.